Bolderwagen op/uit z’n dak
Met het naderen van het einde van het jaar, luiden we langzaam het nieuwe jaar in en een ieder zal z’n naaste weer veel geluk en voorspoed wensen.De jongeren staan er niet zo bij stil dat er weer een jaar verstrijkt. Die hebben gewoon een gezellige avond/nacht en komen ‘s morgens als de veehouders weer onder de koeien zitten, thuis.
Voorheen kwamen de jongeren met oudjaarsavond wel eens bij elkaar om een leuke stunt te bedenken.
We gaan daarom even terug in de tijd naar het jaar 1954-55.
Aan de Beuckenswijkstraat staan verscheidene boerderijen en één ervan is van Siemen en Romkje Smink-Eppinga.
De jongens van die tijd wilden iets met oudjaar doen waar men nog lang over na sprak. Men zou bij Siemen Smink een bolderwagen boven op de nok plaatsen, het dak was niet te hoog en niet te steil. In Nijemirdum had men ook zoiets gedaan , maar het dak was aan de steile kant en dat is niet helemaal goed afgelopen.
De jonge knapen van die tijd waren Jan van Lúút en Wokke ten Brink, Jan Aukema van Botsje , Jan van Schelte Aukema en Sieger van Willem Beukens.
Er zullen toen nog wel meer jongens bij geweest zijn maar die namen kwamen niet boven drijven.
Sieger had vier of vijf redelijk nieuwe achterbiene (lange touwen) aan elkaar geknoopt want het touw moest over de nok van het dak, aan de andere kant weer helemaal naar beneden. Het moesten wel goeie touwen zijn, want stel dat je een wiel naar boven hees en het touw knapte nou dan was je nog niet jarig.
Deze lange achterbiene werden gebruikt om weiden hooi op een bolderwagen bij elkaar te houden. Er kwam dan een poenter (lange paal) over het hooi en deze werd dan met een touw aan de voorkant en een touw aan de achterkant om laag getrokken. De achterkant was hoger met hooi opgezet, dus was het achtertouw langer. Men noemde het dan een voor en een achterbiene
Volgens de overlevering had men even een bolderwein van Titte Beuckens geleend.
Oudjaars nacht om een uur of 2 zou het spektakel beginnen. Onderweg er naar toe had men ook nog ergens een zagebok opgesnord. Deze moest boven op de bolderwein staan. Siemen en Romkje hebben de nachts prima geslapen.
Eerst kroop er iemand met het touw naar boven om vervolgens de helft van het touw aan de andere kant naar beneden te gooien. Het touw aan een wiel vast geknoopt en trekken maar. De man boven op de nok moest ook meehelpen om het touw over de nok te trekken ander ging het veel te zwaar. En zo werd in gedeelten de hele bolderwagen naar boven gehesen. En boven werd de wagen weer in elkaar gezet. De wagen stond daar stevig want de wielen steunden op het rieten dak en de beide assen op de nok. En zo heeft de bolderwagen daar een 6 weken gestaan met de zagebok er boven op zoals u op de foto kunt zien.
Zo half februari hebben andere jongens de bolderwagen weer gedemonteerd en op de zelfde manier naar beneden laten zakken. De jongens die hierbij aanwezig waren zijn Appie Faber, Fekke Veltman, Jan Schotanus, Klaas Deinum en Durk de Jong – deze laatste was arbeider bij Siemen.
Eerst wilden de jongens met alle gekkigheid de boerenfaam Akke Mandemaker aan het touw knopen en naar boven hijsen. Afijn na verloop van tijd stond de bolderwagen weer heelhuids aan de grond en werd daar weer in elkaar gezet.
Eén van de jongens waarschijnlijk Appie is even naar Café Tuininga gegaan om een fles met sterk spul en hiervan hebben ze er een paar opgedronken na de goede afloop.
In het jaartal 1958, het kan een jaar eerder of later geweest zijn is er met oud en nieuw op de boerderij van Jan en Johanna Jorritsma-Muurling ook een bolderwagen geplaatst.
Bij het omhoogtrekken van delen van de bolderwagen is het riet wat beschadigd.
Harmen de Jong heeft er toen nieuw riet tussen gestopt en de rest bijgewerkt.
Jaren later waren de strepen in het riet nog te zien. Op de boerderij wonen nu Jelle en Zus Bosma-Jorritsma.
In 1970 zei Siemen Smink een keer: ,,de jeugd van tegenwoordig doet niet anders dan de boel met oudjaar vernielen.
De bolderwagens van boeren in de sloot duwen en dat was het dan.”
Dit was voor Siemen zijn zoon Ale een antwoord dat vroeg om een tegenactie!
Met zijn maten Willem de Vries, Jan Bosma van Kobus, Doede Bosma van Hains, Sieb Dooper en Hans de Boer werd het plan opgevat om een bolderwagen voor een tweede keer boven op de pleats te zetten. In eerste instantie werd gedacht de bolderwagen op de pleats van Sieger en Durkje Beuckens te zetten maar deze was nogal wat steiler, dus werd hier vanaf gezien en de wagen zou weer bij Siemen en Romkje op het dak.
Jan Bosma had bij z’n baas een hele rol pick-uptouw meegenomen en hiervan hebben ze met z’n allen bij Willem z’n vader Wiebe in de nieuwe hollandse stal (gebouwd in 1969) een lang touw gedraaid van een 40 a 50 meter.
Want het touw moest naar boven door een katrol en dan weer terug.
Er bleef nog wat touw op de rol zitten en dat moest na een hele tijd dat het bij Willem lag weer terug naar Jan z’n baas.
Men moest wel een bolderwagen bemachtigen, want sommige boeren haalden de bolderwagen uit elkaar en deze werd dan in de schuur opgeborgen omdat men de wagens in de winter weinig of helemaal niet hoefde te gebruiken. Er waren ook boeren bij die bolderwagens buiten lieten staan maar rond oud en nieuw werden dan de wagens aan de ketting aan een boom vast gemaakt. Willem had thuis zelf de bolderwagens aan een ketting gelegd, dus was het voor hem een kleine moeite dit weer ongedaan te maken. Zodoende zou een wagen van Wiebe de Vries op het dak komen te staan.
Oudjaarsavond vroor het nogal dus zou het een koud klusje worden. ‘s Nachts na 1 uur was een ieder present. Ale en Sieb zaten al boven op het dak toen de vader van Ale nog even een ronde door het búthús deed en even bij de jongens buiten keek.
Hij zei alleen:,, voorzichtig aan” , en ging weer naar bed. Met dit gebeuren kon je bij Ale z’n vader een potje breken.Het eerste stuk naar boven had men planken op het dak gelegd om het riet niet te beschadigen. Al met al was het toch nog een hele klus geweest om de bolderwagen boven te krijgen en daar weer in elkaar te zetten.
Toen de jongens klaar waren zijn ze met z’n allen in het pinkenhok gaat zitten om zich eerst wat op te warmen want ze waren tot op het bot verkleumd. Om deze verkleuming snel te vergeten en te verhelpen deed een grote schaal oliebollen een paar keer de ronde en een ieder had zelf een kwart literfles Berenburg meegenomen en dat kwam nu goed van pas om van binnen weer op temperatuur te komen. Hierna zijn ze nog even bij Bouke Brouwer (waar nu Simon Piersma wonen) geweest en hebben daar net zo lang vuurwerk afgeknald totdat de man uit bed kwam.
Voordat de man de buitendeur open deed moest de buitenlamp uit zijn, want anders kon hij zien wie de jongens waren. Het lukt niet erg om de lamp er uit te draaien en Bouke kwam al aangestommeld, dus werd er een mep tegen de lamp gegeven zodat deze geen licht meer gaf. Onderwijl ging er ook nog iemand aan de dakgoot hangen en deze half op de grond kwam te liggen. Bouke had ook nog een hond en die is zo geschrokken van het vuurwerk dat de jongens afstaken dat deze is hem gesmeerd en nooit meer teruggekomen. De volgende dag is de politie even bij alle jongens langs geweest over dit hele relaas en ze hebben allen moeten lappen voor een kapotte buitenlamp en dakgoot.
Ale kon het niet laten om nog een kwajongens streek uit te halen en pakte een stok en knoopte er een rode vlag aan, bond deze op de rug en wilde deze op het voorste gedeelte van het dak zetten van Sieger en Durkje, de buren dus. Om daar te komen sprong hij op het húske dat achter tegen de boerderij stond en klauterde toen bij het riet omhoog. Normaal gesproken gaat dit niet zomaar maar men had gaas over het riet gespannen, dus Ale was in mum van tijd boven. Maar toen hij boven was viel het hem tegen hoe hard het waaide en om dan ook nog over de nok te lopen naar het vooreind.
Hij heeft de stok met vlag maar op het achtereind bij het uilenbord in het dak gestoken. Mooi genoeg. Na verloop van tijd heeft Ale de vlag er weer afgehaald. Hij had de vlag daar geplaatst dus moest hij de vlag er ook maar weer vandaan halen.
In maart (voordat Mevrouw langs kwam) hebben Hendrik en Ale en nog een paar maten de bolderwagen met z’n allen weer naar beneden gehaald.
Ze hadden het er nog over of het ook in de krant zou komen, want ja dit was toch niet zomaar een oudjaarstunt.
Maar nee hoor, er stond een foto in de krant dat er in Tjerkgaast een kruiwagen op een bushokje stond.
Riedo.nl – 2003
