De grote klok van Sondel
Een vreemde titel zult u zeggen. In Sondel hangt toch maar één klok, en dat is ook niet echt een grote met een middellijn van 80 cm en een gewicht van 400 kilo. Dat klopt, en toch is er een “grote klok van Sondel” Met een middellijn van 119 cm en een gewicht van 1200 kilo, deze klok hangt echter in de grote toren van Gorinchem.
Het is ook nog een mooie klok waarop volgens de gepensioneerd deskundige van de dienst van monumenten zorg de heer H.J.van Nieeuwenhoven 4 medaillons zijn te zien 2 keer een dubbel koppige adelaar ( wapen van Bolsward ) een Christus figuur en een Franse lelie.
Onder de medaillons staat in het Latijn waar de klok voor dient.
LAUDO DEUM VERUM VOCO PLEBEM COLLEGO CLERUM DEFUNCTOS PLORO FUGO PESTEM FESTA DECORO. ANNO DOMINI M CCCCLXXXI.
In goed Nederlands wil dit zeggen Ik prijs de ware God, roep het volk, verzamel de geestelijkheid, treur om de doden, verjaag de pest, luister feesten op.
Het jaar des Heren 1481.
Wat echter voor Sondel van belang is, is de tekst boven de medaillons:
HER FOECLA FEYTAMA PERSONA
THOE SIJNDEL ANDREAS VOCOR
STEVEN BUTENDIIC EN DE JAN
VAN VORSCOTEN ME FECIT.
Heer Foecla Feytema pastoor te Sijndel
Andreas heet ik
Steven Buitendijk en Jan van Voorschoten maakten mij.
Steven Buitendijk en Jan van Voorschoten waren klokken gieters in Utrecht.
De klok is waarschijnlijk Andreas genoemd naar de beschermheilige van de toenmalige kerk in Sondel. De naam Sijndel is niet ongewoon voor Sondel, die is ook terug te vinden in oud Friesche oorkondes van Sipma.
Ook Sindel en Sendel komt voor, de inwoners werden Sindelra genoemd en zodoende werd er ook wel gesproken over Sindelra land. Wie was Foecla Feytema? Dat hij persona thoe Sijndel was betekend dat hij pastoor was. Hij was blijkbaar heel goed in zijn werk want in 1494 werd hij benoemd tot deken van Oudemirdum.
In de roerige tijden van toen viel het niet mee om zo`n hoge post te bekleden, zo is hij in 1496 samen met de abt van Hemelum naar Egmond gevlucht. In 1503 bekrachtigde hij in Sondel weer een officiële akte (oorkonde Sipma deel 1-471) die vaak door de pastoor bekrachtigd werden.
Een soort notaris was je toen ook als je pastoor was. Tot 1506 is hij Deken van Oudemirdum gebleven. In 1510 of 1511 is hij overleden als pastoor van Sondel. De grote toren van Gorinchem is voltooid in 1517. Bovenste omgang is op 44 meter, top van de spits 67 meter.
Gebouwd in de 15 e eeuw en bevat nog een klok uit 1625 die wordt op het hele uur geluid en de klok uit Sondel op het halve uur. De toren bevat ook een carillon van 47 klokken In de oorlog zijn de klokken van Gorinchem afgevoerd naar Duitsland, daar historische klokken gevrijwaard waren werd er door de gemeente van Gorinchem fel geprotesteerd tegen het omgieten van deze klokken. Zo werden ze gered, na de oorlog doken de klokken in Groningen op. Er blijft natuurlijk de vraag hoe is de klok uit Sondel in Gorinchem gekomen? Dat is zeker nog een onderzoek waard, maar ook de huidige klok van Sondel is een nader onderzoek waard. Vluchtte de pastoor wellicht voor een Heer van Arkel en nam die de klok als buit mee naar Gorinchem?
Een bijzondere klok
Eens per jaar is het nationale monumenten dag, vele monumenten in Nederland zijn er dan vrij toegankelijk, zo ook de kerk in Sondel. Op zich een prachtig oud kerkje, maar het oudste aan deze kerk hangt boven in de toren. Al eerder schreef ik in “Praet ut Sondel” over een luidklok, die nu in Gorinchem hangt, en waarschijnlijk uit Sondel komt, een apart verhaal.
Het is een van de oudste klokken van Nederland, juist omdat er zo weinig sier op deze klok is aangebracht wil zeggen dat hij voor 1300 is gemaakt. Overigens is niet iedere deskundige hiervan overtuigd. Volgens Rijksmonumentenzorg is het een 14de eeuwse klok, maar volgens Dhr. Kuipers uit Nijeveen zou het ook mogelijk kunnen zijn dat hij uit de 11de eeuw stamt zekerheid is er niet te krijgen omdat het niet op de klok vermeld is.
