Duitse kamp Eisbär

Duitse kamp Eisbär

Kamp Eisbär te Sondel was in de 2e wereldoorlog een radarpeilstation. De plek op de hoge Gaast was strategisch uitgezocht, dit staat 7 meter boven NAP. Men kom de vliegtuigen van over het IJsselmeer aan horen/zien komen. De post bij Sondel behoort tot een keten van radarstations, de,, Tiger-Stellung”, waarmee de Duitsers het luchtruim tussen Denemarken en Zuid-Frankrijk bewaakten. Deze afluisterapparatuur bestond rond 1942 uit een grote en een kleine radar en na twee jaar werd de capaciteit vergroot door er nog twee grote radars bij te bouwen.
De set van Freya en Würzburg vormen het platform van de Duitse verdediging.

Het kamp werd voortdurend uitgebouwd en had een vrij grote Duitse bezetting. Deze bezetting had een plaag voor de omgeving kunnen worden, maar is dat nooit geweest. Niemand van de Sondeler dorpelingenheeft ooit last van de Luftwaffe-verbindingsmensen gehad. 
Voor een groot deel is dit ge danken geweest aan de diverse commandanten die daar de scepter hebben gezwaaid. Als verschillende ,,Zugführer” als eerste Herbert Joesch, commandant van 1 febr. 1942 tot 1 april 1943, Harald Thiedecke van 1 april 1943 tot 1 febr. 1944 en Hans Hauenstein van 1 febr. 1944 tot 17 april 1945.Zij allen gedroegen zich humaan en ridderlijk ten opzichte van de burgerbevolking en de vijanden, die dood of levend in hun handen vielen.

Weinig materiaal is overgebleven toen de Duitsers het kamp in Sondel overhaast verlieten op 17 april 1945.  Voordat zij vertrokken werden eerst de voornaamste installaties opgeblazen, waaronder de beide luisterapparaten, de raamantenne, de bunker van de centralepost op het kamp, en enkele kleinere bunkers.

Veehouders die vlakbij het Kamp woonden (Joukje Smits, Harmen Akkerman, e.a.) moesten aantreden met paard en wagen om de materialen en geweren naar Lemmer te vervoeren.

Bij de sluis van Tacozijl werd even gestopt daar men iets landinwaarts over de sluis moest en een persoon zag kans om een luchtpistool van de wagen te grissen en deze goed te verstoppen achter een hekpaal. Hij heeft dit pistool na de oorlog weer achter de paal vandaag gehaald en thuis opgeborgen als souvenir van deze oorlog. 

Verstopte luchtpistool

Op 5 mei 2010 is het precies 65 jaar geleden dat Duitsland capituleerde en dat het verdrag in Wageningen is getekend.
Op dat moment was de zuidwesthoek van Friesland al drie weken bevrijd. Op 17 april 1945 werd de zuidwesthoek door de Canadezen bevrijd. Direct na de bevrijding werden door de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten losse voorwerpen gevonden in het kamp. Het betrof onder ander een aantal radio’s maar ook in de haast door de Duitsers achtergelaten persoonlijke bezittingen. 
Enkele materialen van het kamp Sondel zijn in handen gekomen van Jan van der Heide. Dit is een Telefunken radarbuis LB 13/40 en enkele radiobuizen. Dit materiaal wordt nu beschikbaar gesteld voor de tentoonstelling op 17 april a.s. Nederland is dan 65 jaar geleden bevrijd is.

Telefunken radarbuis LB 13/40 die op kamp Sondel in werking was. Deze radarbuis is beschikbaar gesteld door Jan van der Heide te Balk.
Op de bovenstaande foto ziet u het peilapparaat compleet met de Telefunken LB 13/40 lamp. Een dergelijk apparaat moet ook op Eisbär hebben gestaan.

De operator moest de Würzburg antenne handmatig draaien en als de radar op het doel werd gericht, kon hij via het echo signaal de vliegtuigen aan zien komen op het ronde groen scherm links. Een PPI beeld wordt op het scherm zichtbaar gemaakt.

In de zomer van 1943 werd door de Engelsen bij een aanval op Hamburg voor het eerst een grote hoeveelheid aluminiumstrookjes (rouwbandjes) als stoorelementafgeworpen vanaf 6000 meter hoogte welke op de Würzburg golflengte stoorde.  Dit is op de rechter radarbuis te zien. Het beeldscherm had een onderverdeling in 100 meter en een afstandsschaal van 0 – 40 kilometer.
Dit blad in van strookjes hadden een 10 tot 15 min. werk om op de begane grond te komen en kon zo een misleidende echo op het radarscherm veroorzaken.
Ongetwijfeld zou men dan een nachtjager op deze vreemde echo afsturen, die na aankomst ter plaatse niets zou kunnen vinden. De werkelijke bommenwerper zou dan inmiddels alweer op een heel andere plaats zitten.Hoe enorm het effect van  ,,window” bij ,,Operation Gomorrah” is geweest , bleek ook na de oorlog. De eenvoudige ,,rouwbandjes” ontwrichten de Duitse verdediging volkomen en brachten de verdedigers tot wanhoop.

De onderzijde van de Telefunken radarbuis LB 13/40
Dit is een reddingshamer, die de vliegtuigen aan aan board hadden. Mochten ze neerstorten in een gevecht dan kon men met deze hamer het cockpitplexiglas stuk slaan. De andere zijde van de hamer was een soort mes, om touwen e.a. door te snijden.